• Latest
  • Trending
गोष्ट-सैराट-शब्दाची

गोष्ट सैराट (Sairat) शब्दाची…

November 27, 2021
सॉफ्ट सिग्नल क्रिकेट

कसोटी क्रिकेट : सॉफ्ट सिग्नल जून 2023 नंतर बाद

May 17, 2023
कोहली गंभीर

कोहली, गंभीर… शब्दाला शब्द शब्दन् शब्द!

May 3, 2023
रजनी नागेश लिमये

समर्पिता- रजनी नागेश लिमये

March 7, 2023
Jeswin Aldrin Long Jump

Jeswin Aldrin ची Long Jump ठरली हनुमान उडी!

March 3, 2023

पुन्हा कुटप्पा प्रशिक्षक

February 24, 2023
Virat Kohli 25 हजार

Virat Kohli च्या वेगवान 25 हजार धावा

February 20, 2023
चेतन शर्मा वादाचं उत्तेजक

Chetan Sharma Sting- भारतीय खेळाडू उत्तेजक घेतात!

March 3, 2023
फुटबॉल 2022 : भारतीय फुटबॉलवरील बंदीने गाजले वर्ष

फुटबॉल 2022 : भारतीय फुटबॉलवरील बंदीने गाजले वर्ष

February 19, 2023

बॅडमिंटन 2022 : सिंधू, श्रीकांतनंतरच्या फळीने जागविला विश्वास

February 11, 2023
ravindra jadeja ball tampering

काय म्हणता? Ravindra Jadeja ने Ball Tampering केलं?

February 10, 2023
विक्रमवीर नोव्हाक जोकोविच

विक्रमवीर नोव्हाक जोकोविच

February 24, 2023
हॉकी वर्ल्ड कप जर्मनी

वर्ल्ड कप हॉकी : जर्मनी 17 वर्षांनी विश्वविजेता

February 5, 2023
Friday, June 9, 2023
kheliyad
  • Home
  • Cricket
  • All Sports
  • Inspirational story
  • Online Chess Puzzle
  • Raanwata
  • Video
  • sports quiz
No Result
View All Result
  • Home
  • Cricket
  • All Sports
  • Inspirational story
  • Online Chess Puzzle
  • Raanwata
  • Video
  • sports quiz
No Result
View All Result
kheliyad
No Result
View All Result

गोष्ट सैराट (Sairat) शब्दाची…

सैराट (Sairat) शब्दावरून आठवलं... लहानपणी म्हणजे अगदी मराठी शाळेत असताना ‘झिंगाट’ हा शब्द बऱ्याचदा ऐकायचो आणि म्हणायचोही...

Mahesh Pathade by Mahesh Pathade
November 27, 2021
in Literateur
0
गोष्ट-सैराट-शब्दाची
Share on FacebookShare on TwitterShare on LinkedinShare on TelegramShare on WhatsappShare on PinterestShare on RedditShare on Email

सैराट शब्दावरून आठवलं… लहानपणी म्हणजे अगदी मराठी शाळेत असताना ‘झिंगाट’ हा शब्द बऱ्याचदा ऐकायचो आणि म्हणायचोही. उदा.. मी लई झिंगाट पळालो… वगैरे वगैरे.. त्यालाच आणखी एक पर्यायी शब्द भन्नाट असाही वापरायचो. पण हा शब्द आम्ही ‘भिनाट’ असाच म्हणायचो. लई भिनाट पळालो… नंतर कळलं, की तो भन्नाट या मूळ शब्दाचा अपभ्रंश आहे. असो. नागनाथ मंजुळेंच्या सैराट (Sairat) चित्रपटाने पुन्हा या बोली भाषेतील शब्दांची आठवण करून दिली. सैराट उत्तर महाराष्ट्राला काहीसा नवा वाटेल. कारण इकडे ‘झिंगाट’ शब्द वापरला जातो; पण पश्चिम महाराष्ट्रातील बोली भाषांमध्ये सैराट (Sairat) हा शब्द सहज उच्चारला जातो. सैराट म्हणजे वेगवान, झिंगाट, सुसाट असा आहे हे एव्हाना सैराट (Sairat) चित्रपटाने स्पष्ट केलं आहे.

मराठी भाषेतले रांगडे शब्द कमालीचे सुंदर असतात. सैराट हा शब्दही त्यातलाच. हा शब्द मूळचा पश्चिम महाराष्ट्रातील ग्रामीण भागातील बोली भाषेतला.

सैराट (Sairat) या शब्दाचा शोध घेताना लक्षात आलं, की हा शब्द आताचा मुळी नाहीच. संत तुकारामांनी तुकाराम गाथेत हा शब्द दोनदा वापरला आहे. (३८५ व ४२३ वा अभंग)

३८५

पडिली भुली धांवतें सैराट । छंद गोविंदाचा चोजवितें वाट ।

मागें सांडोनि सकळ बोभाट । वंदीं पदांबुजें ठेवुनि ललाट वो ॥१॥

४२३

पांगुळ जालों देवा नाहीं हात ना पाय । बैसलों जयावरी सैराट तें जाय ।

खेटितां कुंप कांटी । खुंट दरडी न पाहे । आधार नाहीं मज कोणी । बाप ना माये ॥१॥

असो… बोली भाषांतील व्युत्पत्ती कशी झाली, याच्या खोलात आपण कधी जात नाही. काही ग्रामीण शब्द शिव्यांमध्ये रूपांतरित झाले आहेत. ‘झक मारणे’ हा त्यातचलाच एक. झक मारणे म्हणजे मासे मारणे असा त्याचा अर्थ असल्याचं मला नुकतंच कळलं. अर्थात, ‘झक’ याचा अर्थ मासे की माश्यांच्या प्रजातीचं नाव आहे की पक्षी आहे हे समजलं नाही. पण त्याचा साधासरळ अर्थ आहे हे नक्की. ती शिवी नाही. असो. नागनाथ मंजुळे यांच्या सैराट (Sairat)वरून हा सगळा शब्दप्रपंच सुचला.

नाशिकचे साहित्यिक फ्रान्सिस वाघमारे यांनी सैराट (Sairat) हे विशेषण असल्याची माहिती दिली. त्याचा अर्थ आहे, ‘आपल्याच धुंदीत असलेला, उद्दिष्ट साध्य करण्याच्या नशेत परिणामांची तमा न बाळगणारा, धोकादायक वेगाने- जीव धोक्यात घालून सुसाट निघालेला’ असा आहे.

‘देशदूत’चे संपादक दिलीप तिवारी यांनी या शब्दाची माहिती देताना तो अहिराणीतही सहजतेने वापरला जात असल्याचे म्हटले आहे. (उदा. तो सर्राट थापा मारस भो … म्हणजे तो खूप, आगापिछा नसलेल्या, भरपूर थापा मारतो असा अर्थ होतो, तसेच तो सर्राट गाडी चालावस … म्हणजे तो काहीही न पाहता वेगात गाडी पळवतो असा अर्थ आहे.)

दिलीप तिवारी ‘सकाळ’च्या खान्देश आवृत्तीचे संपादक असताना त्यांनी स्थानांतर आणि स्थलांतर या दोन शब्दांची माहिती दिली. हे दोन्ही शब्द एक नाहीत. मुळात स्थलांतर हा शब्द सर्रासपणे वापरला जातो. मात्र, विदर्भातील वृत्तपत्रांत स्थानांतर असा शब्दही वाचायला मिळाला. तिवारी यांनी ‘सकाळ’च्या अकोला आवृत्तीतही काम केलेले असल्याने त्यांनी स्थानांतर आणि स्थलांतर या दोन शब्दांच्या अर्थातली भिन्नता स्पष्ट केली. शहरांतर्गतच एखादे दुकान किंवा घर इतरत्र हलवायचे असेल तर तो जागेतला बदल असतो. म्हणून त्याला ‘स्थानांतर’ असे म्हणायचे. मात्र, एका शहरातून दुसऱ्या शहरात जायचे असेल तर तो स्थळातला बदल आहे. त्यामुळे त्याला ‘स्थलांतर’ असे म्हणायचे. मात्र, आजही स्थानांतर हा शब्द फक्त विदर्भातच वापरला जातो.

सैराट शब्दावरून सुचलेला हा शब्दप्रपंच….असे अनेक शब्द आहेत… त्यावर नंतर कधी तरी बोलूया.. आपल्याला अशाच काही शब्दांची माहिती असेल तर अवश्य नोंदवावी.

Read more at:

युक्रेन-रशिया युद्ध आणि भारत 
All Sports

युक्रेन-रशिया युद्ध आणि भारत 

February 28, 2022

संपूर्ण विश्व अद्याप कोविड-19 महामारीतून बाहेर पडलेले नाही. अशातच रशिया युक्रेन युद्ध जगासमोर नवे संकट घेऊन आले आहे. सर्वांचे लक्ष...

ऑनलाइन वाचन तारक मारक
Literateur

ऑनलाइन वाचन वाङ्मय विकासाला तारक की मारक?

December 7, 2021

ऑनलाइन वाचन वाङ्मय विकासाला तारक की मारक? इंटरनेट आलं नि जग बदललं. मात्र, गेली दोन वर्षे कोरोना महामारीमुळे ऑनलाइन शिक्षण...

तोरंगण हरसूल
All Sports

तोरंगण हरसूल गावचा संघर्ष आणि निरागसता…

February 23, 2023

निसर्गरम्य तोरंगण हरसूल गाव काहीसं दुर्लक्षितच राहिलंय. शिवाजी महाराजांचे मावळे आदिवासी भागात अधिक सक्रिय होते. खैरायचा किल्ला याच आदिवासी मावळ्यांनी...

अहंकारी धनुर्धारी
Literateur

या कवीने अर्जुनाला का म्हंटले अहंकारी धनुर्धारी?

January 4, 2022

प्रियदर्शन हे संवेदनशील मनाचे प्रतिभावान कवी. त्यांची अहंकारी धनुर्धर (अहंकारी धनुर्धारी) ही कविता या संवेदनशील जाणिवेचं उत्तम उदाहरण आहे. अर्जुन...

स्मार्ट सिटी
Literateur

स्मार्ट सिटी नाशिकची ‘तुकाराम’गाथा

January 5, 2022

नाशिक महापालिकेच्या आयुक्तपदी तुकाराम मुंढे यांची नियुक्ती झाली, तेव्हा त्यांनी प्रशासनाला शिस्त लावली. त्यांनी काही चांगले निर्णय घेतले, तर काही...

दीपक खानकरी
Literateur

उत्सवमूर्ती दीपक खानकरी…

January 6, 2022

एक चित्र चुकलं नसतं. ते म्हणजे आजची उत्सवमूर्ती दीपक खानकरी याचं. म्हणजे हा जसा शाळेत दिसायचा तसाच तो आजही दिसतो....

Tags: सैराट
Mahesh Pathade

Mahesh Pathade

Next Post
नाशिकचे-बुद्धिबळ-स्टेलमेट

नाशिकचे बुद्धिबळ ‘स्टेलमेट’

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

CONTENT

  • All Sports
  • Women Sports
  • Cricket
  • Tennis
  • Environment
  • Jagjit Singh Gazal
  • Online Chess

INFORMATION

  • Sports History
  • About Us
  • Sports Quiz
  • Inspirational Sports Story

    SOCIAL MEDIA

    • Disclaimer
    • Privacy Policy
    • Home
    • About US
    • Gallery
    • Contact

    © 2020 Kheliyad Copyright © 2020 Website The "kheliyad" is not responsible for the content of external sites.

    No Result
    View All Result
    • Home
    • Cricket
    • All Sports
    • Inspirational story
    • Online Chess Puzzle
    • Raanwata
    • Video
    • sports quiz

    © 2020 Kheliyad Copyright © 2020 Website The "kheliyad" is not responsible for the content of external sites.

    error: Content is protected !!