हाका (HAKA) नेमका आहे तरी काय?

[jnews_element_embedplaylist playlist=”https://www.youtube.com/watch?v=mUpimkG3WTA” column_width=”4″]

न्यूझीलंडच्या संसदेत एक तरुणी मोठ्या आवेशात काही तरी गीत भयंकर हावभावाने सादर करते आणि सदनाच्या प्रेक्षागृहातील इतर उपस्थित तरुण तिला त्याच आवेगात साथ देतात. हा व्हिडीओ जेव्हा व्हायरल झाला तेव्हा अनेक जणांना नेमकी हे आहे काय हेच कळेना. अनेकांना कुतूहल दाटलं, पण शोधायचं कसं की हे काय आहे… बरं सर्च करायचं तर त्या गीताचे शब्दही कुणाला कळेना. मग गुगल करायचं कसं हाही प्रश्नच. मात्र, आम्ही या गीताचा शोध घेतला आणि कळलं, की हे पारंपरिक युद्धगीत हाका आहे. व्हिडीओतील व्हायरल तरुणी आहे हाना-रॉहिती कारेरिकी मैपी-क्लार्क (Hana-Rawhiti Kareariki Maipi-Clarke). हाका गीताच्या शब्दांप्रमाणेच तिचं नावं वाचल्यानंतरही कुणाच्याही लक्षात राहणार नाही. ही अवघी 21 वर्षांची तरुणी असून, ती न्यूझीलंडच्या संसदेतील महिलांमध्ये सर्वांत कमी वयाची, तर एकूणच संसदेच्या इतिहासातील सर्वांत कमी वयाच्या खासदारांमध्ये दुसरी आहे. ही हाना टे पाती माओरी (Te Pāti Māori) पक्षाचं प्रतिनिधित्व करते. सर्वांत कमी वयात सदस्यत्व मिळविण्याचा विक्रम जेम्स स्टुअर्ट-वोर्टली यांच्या नावावर आहे. ते 20 वर्षे, सात महिन्यांचे असताना 1853 मध्ये संसदेवर निवडून आले होते.

पारंपरिकपणे हाका ही भेट देणार्‍या जमातींचे स्वागत करण्याची एक प्रथा होती. हाका हे एक स्फुरणही आहे. हाका प्रथेतून युद्धावर जाताना योद्ध्यांना प्रोत्साहन दिलं जातं. हे शारीरिक पराक्रमाचं प्रदर्शन आहे. सांस्कृतिक अभिमान, सामर्थ्य आणि एकतेचे मूर्त स्वरूप म्हणजे हाका होय.

हाका या नृत्यासाठी माओरी शब्द असला तरी तुम्ही जे हावभाव पाहताय, ते मुळात नृत्य अजिबात नाही. सामान्यत: हा प्रकार समूहामध्ये सादर केला जातो. यात मंत्र आणि क्रियांचा समावेश असतो. जसे, की मुद्रांकन, हाताच्या हालचाली आणि चेहऱ्याचे हावभाव.

हाका (HAKA) हा आदिवासी प्रदेशानुसार बदलतो. अनेक हाका इवी (iwi) या आदिवासी जमातीच्या इतिहासातील महत्त्वपूर्ण घटनांची कथा सांगतात.

आज, हाका (HAKA) आदराचे चिन्ह म्हणून वापरला जातो आणि महत्त्वाच्या प्रसंगी केला जातो, जसे की क्रीडा कार्यक्रम, विवाहसोहळा, अंत्यसंस्कार आणि पोविरी (पारंपारिक स्वागत).

हाका (HAKA)चा उगम कुठून झाला?

अनेक माओरी चालीरीतींप्रमाणे, हाकाचा (HAKA) उगम माओरी दंतकथेत आहे. माओरी पौराणिक दंतकथेनुसार, सूर्यदेव तामा-नुई-ते-रा आणि उन्हाळ्याची देवी हाइन-रौमती यांना ताने-रोन नावाचा मुलगा होता. उन्हाळ्यात, ताने-रोन आपल्या आईसाठी नाचत असे, ज्यामुळे उष्णतेच्या दिवसांत क्षितिजावर थरथरणारी हवा वाहत असायची. हाकामध्ये होणारे थरथरत्या हातांचे हावभाव त्याचेच प्रतीक आहे. बऱ्याच हाकामध्ये ही एक सामान्य क्रिया आहे.

काय आहे “का मेट” (Ka Mate) हाका (HAKA)ची कथा?

का मेट हा हाका (HAKA) सर्व काळ्या लोकांद्वारे सादर केला जातो. त्याची सुरुवात ‘का मेट, का मेट, का ओरा, का ओरा’ ने होते. त्याचा अर्थ आहे- ‘मी मरतो, मी मरतो, मी जगतो, मी जगतो’ असा होतो.

नगाती तोआ (Ngati Toa)चा प्रमुख ते रौपराहा (Te Rauparaha) याने 200 वर्षांपूर्वी हे शब्द पहिल्यांदा उच्चारले, तेव्हा त्याला कसे वाटले असेल, याची आपण फक्त कल्पनाच करू शकतो. तो नुकताच एका प्रतिस्पर्धई इवी (iwi) जमातीच्या तावडीतून सुटला. त्याला दुसऱ्या इवी (iwi) जमाती आश्रय दिला. आश्रय म्हणजे त्याला लपवले. ते कुठे तर, रताळ्यांच्या खड्ड्यात जमिनीखाली. ते रौपराहाने रताळ्यांच्या खड्ड्यातील अंधारातून प्रकाशात येण्यासाठी अनेक संकटांवर कशी मात केली, याचे वर्णन करणारी कथा म्हणजे का मेट (Ka Mate).

हाच ते रौपराहा पुढे एक महान माओरी प्रमुख आणि योद्धा बनला. त्यामुळे उत्तर बेटाच्या खालच्या भागात नगाती तोआ या प्रदेशाचा त्याने पुढे विस्तार केला.

पारंपारिकपणे, जेव्हा दोन पक्ष भेटतात किंवा जेव्हा एखाद्या पाहुण्याचे समुदायात स्वागत होते, तेव्हा चकमकीच्या विधींचा एक भाग म्हणून हाका केला जात असे. आधुनिक युगात हाका वेगवेगळ्या कारणांसाठीही होतो. उदाहरणार्थ- वाढदिवस, विवाह, अंत्यसंस्कार आणि इतर उत्सवांत हाकाचा समावेश होतो. कधी कधी आदिवासी अस्मितेचे प्रतीक म्हणूनही याचा वापर केला जातो. न्यूझीलंडमध्ये 1972 पासून हाकाचे प्रदर्शन “ते मटाटिनी” (Te Matatini) या लोकप्रिय द्वैवार्षिक कलामहोत्सवाचे वैशिष्ट्य बनला आहे.

हाका म्हणजे काय?

न्यूझीलंडमधील माओरी लोकांचं पारंपरिक युद्धनृत्य म्हणजे हाका. हे युद्धनृत्य कधी कधी न्यूझीलंड संघाकडून एखाद्या क्रीडा महोत्सवात किंवा स्पर्धेतही सादर केले जाते. हाका म्हणजे “ही माझी वेळ आहे, हा माझा क्षण आहे.”

हाका मागची भावना काय आहे?

हाका भावनिक युद्धनृत्य प्रथा आहे. प्राचीन काळात योद्धे लढाईला जाण्यापूर्वी हाका नृत्य करीत असत आणि प्रतिस्पर्ध्यांना घाबरवण्यासाठी हे युद्धनृत्य सामर्थ्य आणि पराक्रमाची साक्ष देत असतं. केवळ युद्धापूर्वीच नाही, तर हाका विविध कारणांसाठीही केला जातो. जसे प्रतिष्ठित पाहुण्यांचे स्वागत करणे किंवा एखाद्या महान कामगिरीसाठीही हाका सादर केला जातो.

काय आहे हाका?

हाका हे माओरी मुद्रानृत्य आहे. त्यालाच युद्धनृत्यही म्हंटलं जातं. यात संपूर्ण शरीराची जोरदार लयबद्ध हालचाल आहे. डोलणे, छाती आणि मांड्या थोपटणे, स्टॅम्पिंग आणि शैलीकृत हिंसेचे हातवारे यांचा समावेश असतो. काही वेळा भयभीत करण्यासाठी चेहऱ्यावरील हावभावही भयंकर असतात, जसे की भुवया उंचावत डोळे मोठे करणे आणि जीभ बाहेर काढणे. पुरुष योद्ध्यांच्या पारंपरिक युद्धाच्या तयारीशी संबंधित असले तरी हाका पुरुष आणि स्त्रिया दोघांद्वारे हे नृत्य सादर केले जाऊ शकते. माओरी संस्कृतीत नृत्याचे अनेक प्रकार आहेत. त्यापैकीच न्यूझीलंडच्या संसदेत सादर झालेले हे नृत्य आहे..

जगाला कसा कळला हाका?

सर्वात प्रसिद्ध हाका “का मेट” (Ka Mate) आहे, जो 1820 च्या सुमारास माओरी प्रमुख “ते रौपराहा” (Te Rauparaha) यांनी रचला होता.विसाव्या शतकाच्या सुरुवातीला, न्यूझीलंडच्या राष्ट्रीय रग्बी युनियन संघ, ऑल ब्लॅकच्या प्रीगेम महोत्सवात त्याचा समावेश केला गेला, तेव्हा जगाला हा हाका कळला.

ऑल ब्लॅकची सव्वाशे वर्षांची हाका परंपरा

[jnews_element_embedplaylist scheme=”dark” playlist=”https://youtu.be/NoriJc5DuD0″ el_class=”https://youtu.be/NoriJc5DuD0″ column_width=”4″]

प्रसिद्ध ऑल ब्लॅक, ऑटेरोआ (Aotearoa हे माओरी भाषेचे नाव) हा न्यूझीलंडचा राष्ट्रीय रग्बी संघ प्रत्येक कसोटी सामन्याची सुरुवात हाकाने करतो. जवळपास 120 वर्षांपासून हा त्यांच्या नित्यक्रमाचा भाग बनला आहे. यामुळे या संघाला जागतिक स्पर्धेत सर्वाधिक विजय मिळाले आहेत. 612 कसोट्यांपैकी ऑल ब्लॅकने 77 टक्के सामने जिंकले आहेत.

हाका सर्व कृष्णवर्णीयांना मानसिक आधार देतो आणि त्यांना प्रतिस्पर्ध्यांपेक्षा अधिक स्फुरण चढतं. आता हे प्रतिस्पर्ध्यांच्याही लक्षात आलं आहे. त्याला प्रत्युत्तर म्हणून प्रतिस्पर्धी संघ आता वेगवेगळे डावपेच आखत असल्याचेही समोर आले आहे. काही वर्षांपासून प्रतिस्पर्धी संघांनी याचा प्रतिकार करण्यासाठी काही धोरणे विकसित केली आहेत. जसे की सामन्याला उशीर करणे. यामुळे होतं काय, की सामना सुरू होण्यापूर्वी ऑल ब्लॅकच्या हृदयाची ठोके सामान्य होतात!

हाकामुळे ऑल ब्लॅकला क्रीडा क्षेत्रात फायदा होत असेल तर ते विशेष महत्त्वाचं नाही. महत्त्वाचं हे आहे, की हाका बऱ्याचदा पारंपरिक कारणांसाठीच वापरला जातो: सांस्कृतिक अभिमान, सामर्थ्य आणि एकतेचे प्रदर्शन यासाठी हाका महत्त्वाचा आहे..

ब्लॅक फर्न्स (Black Ferns)चा हाका

[jnews_element_embedplaylist playlist=”https://www.youtube.com/watch?v=ckiw0niDTPE” column_width=”4″]

ब्लॅक फर्न्स हा न्यूझीलंडचा महिला रग्बी संघ आहे. तोदेखील हाका सादर करतो. मात्र, त्यांचा हाका “को उहिया माई” (Ko Ūhia Mai) आहे. “को उहिया माई” याचा अर्थ “हे जाणून घेऊया.” हा हाका खास महिला संघासाठी इवी जमातीचे नेते व्हेटू टिपीवाई (Whetū Tipiwai) यांनी तयार केला आहे.

Visit Us

• Facebook page : @kheliyad
• Instagram : @kheliyad
• X : @kheliyad
• Linkedin : @MaheshPathade03
• Youtube Channel : Team Kheliyad
• WhatsApp Channel: kheliyad
• email : kheliyad.sports@gmail.com

#HAKA उमोजा- महिलांचंच एक गाव!

#BlackFerns #HAKA #इवी #माओरी #युद्धनृत्य #रौपराहा #हाका #हाकाइवी #maori #Aotearoa #Ka_Mate #Ngati_Toa

[jnews_block_8 first_title=”Read more at:” header_text_color=”#dd3333″ header_line_color=”#dd3333″ include_category=”60″]